خلاصه ای درباره وضعیت سقط جنینی:
سالانه حدود 42 میلیون سقط عمدی در جهان رخ میدهد. از این تعداد حدود 22 میلیون آن در شرایط بهداشتی و حدود 20 میلیون آن در شرایط غیر ایمن صورت میگیرد. آمار سقط در جهان در فاصله سال های 1372-1380 کاهش داشته و از 35 در هزار به 29 در هزار رسیده است ،بین سال های 1380-1385 آمار جهانی سقط تغییری نداشته و به عبارتی ثابت مانده است.
سقط غیرایمن:
براساس تعریف سازمان جهانی بهداشت،سقط غیرایمن عملی است که در آن حاملگی توسط یک فرد فاقد مهارت های لازم یا استفاده کننده از روش های خطرناک و یا در محیطی که از حداقل استانداردهای لازم برخوردار نیست و یا ترکیبی از هر دو مورد یاد شده پایان می یابد. سقط های خودبخودی که به دنبال آنها عفونت یا عوارض دیگر بروز نماید،سقط های غیر ایمن طبقه بندی می شوند. معمولا افرادیکه از سقط های غیر ایمن استفاده می کنند، در سطوح پایین تر اقتصادی، اجتماعی قرار دارند.
عوارض سقط:
1-بستری در بیمارستان: برآورد میشود که هر ساله حدود پنج میلیون زن در سراسر جهان به دلیل عوارض ناشی از سقط های القایی در بیمارستان ها بستری می شوند. تعداد قابل توجهی از این افراد، خانم هایی هستند که به دنبال عوارض ناشی از سقط های غیر ایمن به بیمارستان مراجعه میکنند. در این خانم ها در 106 ،موارد نارسایی کلیه، 3%موارد خونریزی های شدید، 44.2% خونریزی های متوسط یا غیرمشخص ، 5.1% عفونت های شدید ، 24% عفونت های شدید یا نامشخص، 7.2% ضربه شدید ، 5.5% ضربه غیر شدید یا نامشخص ، 38.1% کم خونی و 3.3% موارد مرگ زن باردار مشاهده شده است.
2- مرگ: استفاده از ترکیبات دارویی برای انجام سقط در طی سالهای گذشته در سراسر جهان افزایش یافته است. این امر باعث شده است که مرگ ها و عوارض شدید ناشی از سقط ها کاهش یابد. ولی علیرغم این مساله باید توجه داشت که براساس آمار موجود سقط های غیر ایمن عامل حدود 13% از مواردمرگ و میر (حدود یک مورد از هر هشت مورد مرگ مادر) می باشند. این تعداد معادل 4700مرگ در سال محاسبه شده است. به نظر میرسد تمام مرگ های ناشی از سقط در کشور های در حال توسعه رخ میدهد که بیشترین موارد آن نیز در کشورهای افریقایی است. باید به یاد داشت که به ازای هر مرگ به دنبال سقط جنین، 15-10 مادر دچار مشکلاتی ماندد درد مزمن ، نازایی و مشکلات اداری تناسلی میشوند.
3- خونریزی : یکی از شایع ترین عوارض سقط غیر ایمن بوده و میتواند به دلیل پاره شدن واژن ، گردن رحم ،رحم، بافت های رحمی ،عفونت و آتونی رحم (به دلیل باقی ماندن بقایای بارداری در بسیاری از موارد) رخ دهد.
خونریزی متواند شوک( به دلیل کاهش حجم خون در گردش) اختلالات انعقادی و مرگ را به دنبال داشته باشد.
4- عفونت: عفونت به دنبال سقط غیر ایمن معمولا به دلیل باقی ماندن بقایای بارداری ،ضربه و روش های غیراستریل رخ میدهد. در صورتیکه عفونت درمان نشده یا به صورت ناقص درمان شود میتواند سبب عفونت عمومی بدن، شوک سپتیک، نارسایی در عملکرد ارگان های حیاتی ، اختلالات منتشر انعقادی و عقیمی در آینده گردد. درد های شکمی و یا لگن، ترشحات بدبو، تب و لرز ،خونریزی و لکه بینی و حساسیت رحم و ضمایم آن را در افرادی که پیش از این باردار بوده و بارداری آن ها با زایمان پایان نیافته است ، باید به عنوان علایم هشداری برای عفونت احتمالی در نظر گرفته و فرد رابه واحد مربوطه ارجاع داد.
5- سوراخ شدن و آسیب ارگان های درون شکم: وارد جسم خارجی به دستگاه تناسلی یکی از علل شایع آسیب های مرتبط با سقط است. وارد کردن جسم خارجی نه تنها سبب آسیب به دستگاه تناسلی و سوراخ شدن رحم می گردد، بلکه میتواند سبب آسیب و سوراخ شدن لوله های رحمی، تخمدان ها ، روده ، روده بزرگ ، مثانه و سایر اعضای داخل شکم گردد. عوارض سقط میتواند سبب کاهش توان باروری خانم ها شده و یا با مرگ مادر سبب بی سرپرستی فرزندان وی گردد. ناباروری نیز از عوارض سقط میباشد.
پیامد های سقط برای سلامت روانی
1-افسردگی: در بررسی های انجام شده دیده است که اختلالات خلقی از جمله افسردگی در خانم هایی که سابقه سقط را دارند بیشتر دیده مس شود. احتمال بروز افسردگی با تعداد سقط افزایش می یابد.
2- اضطراب : مطالعات انجام شده بین المللینشان داده است که سقط جنین عمدی میتواند باعث بوجود امدن اختلالات اضطرابی گردد.
3- سو مصرف مواد: براساس برخی مطالعات بین المللی انجام شده ، احتمال سومصرف مواد در خانم هایی که سقط عمدی را تجربه نموده اند از خانم هایی که این سابقه را ندارند بالاتر است.
4- مشارکت در گناه و شرمساری: یکی از پیامد هایی که در خان هایی با انجام سقط عمدی مشاهده می شود که در خانم های با سقط های خود بخودی وجود ندارد احساس مشارکت در گناه و شرمساری از انجام این امر است.
5- کیفیت زندگی و روابط زناشویی: براساس مطالعات انجام شده کیفیت زندگی و روابط زناشویی و جنسی در خانم هایی که سقط عمدی را تجربه نموده اند در مقایه با خانم هایی که چنین تجربه ای را ندارند بیشتر دیدهشده است.
راه های مواجهه با سقط
افزایش بارداری های برنامه ریزی شده یکی از مهم ترین راه های کاهش سقط است.
|
افرادی که سقط را تجربه کرده اند از لحاظ عاطفی و روانی وضعیت ناخوشایندی را تجربه میکنند. این مشکل میتواند سبب بروز بیماری افسردگی در آن ها شده و برای مدتی طولانی آن ها را درگیر خود نماید. یکی از مهمترین دلایلی که افراد به مشکلات عاطفی و روانی به دنبال سقط دچار میشوند، احساس مشارکت در انجام یک گناه و از بین بردن یک نوزاد بیگناه است. در ارایه خدمت به این افراد باید از هر نوع قضاوت پرهیز نمود و در مشاوره از یک الگوی حمایتی برای زوجین پیروی نمود. باید در طی مشاوره به آن ها کمک کرد تا بتوانند این مشکل را حل کنند. باید به آن ها آموخت که بهترین راه برای پیشگیری از سقط ، داشتن بارداری های برنامه ریزی شده است و بهتر است که آن ها( زن و شوهر) با یک تصمیم مشترک ،خود را برای برنامه ریزی شده بعدی و در اولین فرصت ممکن آماده نمایند.
اصول مشاوره پیشگیری از سقط در موارد بارداری های برنامه ریزی نشده ای که یک /هر دو همسر به دنبال سقط هستند
- هر خانمی که به دنبال سقط است، باید با رویکرد حمایتی و با شکیبایی کامل مورد مشاوره قرار گیرد تا از همه راه ها و نیز پیامد هایی که میتواند در پیش روی او قرار داشته آکاه گردد.
- این مشاوره در اولین مرحله باید شامل تداوم بارداری و در ادامه نیز شامل سایر مواردی گردد که به او کمک کند تا بتواند نقش والدینی مناسبی را ایفا نماید.
- مشاوره باید در اولین فرصت ممکن اتفاق بیفتد تا اینکه بتواند در بیشترین احتمال ممکن سبب پیشگیری از سقط گردد.
* ارایه دهنده خدمت باید بدون قضاوت به مشاوره اقدام نموده و سعی کند که خود پاسخگوی مشکلاتی که برای زن وهمسر او بوجود آمده است باشد یا اینکه برای دریافت این خدمت آن ها را به محل مناسب ارجاع نماید.
- برای اینکه مشاوره از اثر بخشی لازم برخوردار باشد، اطلاعات باید به ساده ترین زبان ممکن ، به گونه ای که به آسانی برای مراجعه کننده قابل فهم باشد در اختیار او گذاشته شود.
- ارایه خدمت باید حتما از فرایند مشاوره پیروی نماید تا در نهایت گیرنده خدمت با اطلاعاتی که دریافت میکند، تصمیمی را که ارتقای سلامت او و خانواده وی را به دنبال خواهد داشت،اتخاذ نماید. در صورتیکه هر گونه حالت اجباری و دستوری در مشاوره وجود داشته باشد. ممکن است که گیرنده خدمت بلافاصله پس از خروج از واحد ارایه خدمت، اجرا شدن تصمیم قبلی خود مبنی بر انجام سقط عمدی را دنبال نماید.
- ارایه دهنده خدمت باید در اولین اقدام سعی نماید تا اضطراب فرد را کاهش دهد. تنها در این صورت است که مراجعه کننده با دقت بیشتری به دریافت خدمت توجه نموده و به آموزش هایی که دریافت نموده است فکر خواهد کرد.
- فضای ارایه دهنده خدمت باید دوستانه بوده و به گونه ای باشد که خانم باردار/ زوج بتواند به آسانی دغدغه های خود را با ارایه دهنده خدمت در میان بگذارد. در این صورت ارایه دهنده خدمت میتواند درباره موارد سلامت اطلاعات لازم را در اختیار فرد گذاشته و برای سایر موارد او را به بخش های مرتبط هدایت کند.
- ارایه دهنده خدمت باید سعی کند در فضای گفته شده مراجعه کننده را از درستی تصمیمی که میگیرد آگاه کند و متقاعد نماید.
- ارایه دهنده خدمت باید سعی کند که زن باردار / زوج را به پذیرش مسئولیت فرزند خود متقاعد نماید.
- مشاوره باید یک فرایند و چارچوب آموزشی را دنبال نماید. فردی که خواهان سقط عمدی است ، باید بداند که انجام این کار میتواند چه پیامد هایی را از نظر جسمی و عاطفی برای او ایجاد نماید. در بسیاری از موارد افرادی که به دنبال سقط های عمدی هستند، با آگاهی کامل از عوارض و پیامد هایی که به دنبال سقط برای آن ها رخ دهد. از این اقدام منصرف می شوند.
- باید به این مسئله توجه کامل داشت که مسایل مرتبط با سلامت باروری یکی از ابعاد مرتبط با سقط است. باید در هر مشاوره زن باردار/ زوج مراجعه کننده را به دریافت راهنمایی های لازم از یک مشاور سلامت روان نیز هدایت نمود تا مشاوره و رویکرد به سقط به شکل جامع تری صورت پذیرد.
مواردی که باید توسط ارایه دهنده خدمت به خانم / زوج خواهان سقط گفته شود:
- یکی از زیباترین احساس مادر / پدر شدن است. بررسی های داخل کشور نشان میدهد که بیش از 80% زوجینی که خواهان فرزند بوده اند به دلیل تجربه و تداوم احساس مادر / پدر بودن این امر را برنامه ریزی نموده اند.
- زوجینی باید از عوارض سقط برای مادر ( براساس موارد گفته شده در بخش عوارض) آگاه شوند. ارایه دهنده خدمت باید این موارد را با زبانی ساده و به دور از قضاوت و تهدید و به گونه ای که مراجعه کننده را مشتاق به شنیدن ادامه بحث نماید، با او در میان بگذارد.
- زوجین باید از عوارضی که سقط جنین برای جنین برای سلامت روانی و اجتماعی آن ها ایجاد خواهد کرد آگاه باشند. لازم است که این عوارض نیز مطابق آنچه که در بخش عوارض گفته شد بصورت کلی در اختیار زن باردار/ زوجین مراجعه کننده قرار گیرد تا آن ها درک بهتری از عوارضی که میتواند به دنبال سقط ایجاد شود داشته باشند.
- زوجین باید بدانند که در سقط احتمال موفق نبودن اقدام وجود دارد. آن ها باید بدانند که به همین خاطر احتمال بروز مشکلات بعدی برای فرزندان ها ممکن است وجود داشته باشد و به همین دلیل باید از انجام سقط پرهیز نمایند.